Bijna de helft van alle kinderen (40%) heeft wel eens last van slaapangsten, ook wel Pavor Nocturnus, night terror, nachtangst of nachtpaniek genoemd. Ook volwassen kunnen last hebben van slaapangst, maar dat percentage ligt veel lager. Wat is het eigenlijk, slaapangst?
Inhoud:
Wat is slaapangst?
Wanneer een persoon last heeft van slaapangst, dan zal het in de slaap schreeuwen, zwaaien met de armen en intense angst hebben. Deze momenten van nachtangst duren meestal een aantal seconden tot een minuut, maar soms kan een aanval van Pavor Nocturnus ook langer duren. Slaapangst staat ook bekend als nachtelijke paniekaanvallen en het gaat vaak samen met slaapwandelen.
Slaapangsten kunnen erg angstig zijn, maar er is meestal geen reden om bezorgd te zijn. In de meeste gevallen gaan slaapangsten vanzelf over wanneer kinderen de tienerjaren bereiken. Veroorzaken de nachtelijke paniekaanvallen echter problemen vanwege onvoldoende slaap, of vormen ze een gevaar, dan kan behandeling nodig zijn.
Er bestaan verschillende factoren die kunnen bijdragen aan slaapangst, waaronder slaapgebrek en vermoeidheid, stress, verstoring van slaapritme en koorts.
Het kan ook zijn dat slaapangst wordt veroorzaakt door onderliggende aandoeningen, zoals slaapapneu, restless leggs syndroom, medicijnen, depressies en angsten en gebruik van alcohol.
Wat zijn de symptomen van slaapangst?
Slaapangst is iets anders dan een nachtmerrie. Wanneer je last hebt van een nachtmerrie dan word je wakker uit een droom en kun je misschien details herinneren. Iemand die last heeft van een moment van night terror blijft echter slapen. Meestal herinneren kinderen zich in de ochtend niets meer van de slaapangst. Volwassenen zouden zich een fragment van de droom kunnen herinneren.
Een nachtelijke paniekaanval komt meestal voor in het eerste deel van de nacht. Het kan leiden tot slaapwandelen. Slaapangst begint meestal met een schreeuw van angst. De overige symptomen van slaapangst zijn:
- Rechtop in bed zitten en bang zijn
- Met grote ogen staren
- Verhoogde hartslag, zweten en zwaar ademen
- Schoppen en slaan
- Moeilijk wakker worden en in de war zijn wanneer wakker
- Ontroostbaar zijn
- De volgende ochtend niets of weinig van de night terror herinneren
- Slaapwandelen en zich agressief gedragen wanneer deze in bedwang gehouden wordt
Diagnose en behandeling van slaapangst
Wanneer iemand af en toe slaapangsten heeft dan is er geen reden tot bezorgdheid. Je moet een arts raadplegen wanneer slaapangst:
- Steeds vaker voorkomt
- De slaap verstoort
- Leidt tot veiligheidsproblemen of letsel
- Overdag zorgt voor problemen met normaal functioneren
- Verder gaat in de tienerjaren en als volwassene
Om de diagnose vast te stellen van slaapangst zal een arts de symptomen en medische geschiedenis beoordelen. Uit een beschrijving van de nachtelijke paniekaanvallen zal de arts al slaapangst kunnen vaststellen. Om eventuele aandoeningen vast te stellen zal een arts aanvullend lichamelijk onderzoek doen. In sommige gevallen wordt een slaaponderzoek aanbevolen.
Wanneer slaapangst zelden voorkomt, dan is behandeling niet nodig. Behandeling kan echter nodig zijn wanneer de slaapangst voor gevaarlijke situaties kan leiden, bijvoorbeeld bij slaapwandelen. Ook kan slaapangst zeer storend zijn voor de persoon zelf, maar ook voor familieleden. Ook in zo’n geval kan behandeling nodig zijn. De behandeling richt zich op het wegnemen van de oorzaken of triggers. Ook is het belangrijk om er voor te zorgen dat de patiënt zich niet kan bezeren in bed tijdens een Pavor Nocturnus.
Eén van de methoden die gebruikt wordt om slaapangst te behandelen is eventuele onderliggende aandoeningen behandelen. Je kunt dan denken aan medische aandoeningen of slaapstoornissen, zoals bijvoorbeeld slaapapneu.
Bij kinderen wordt medicatie zeer zelden gebruikt om slaapangst te behandelen.
Wat kun je zelf doen aan slaapangst?
Heb je als volwassene nog steeds last van slaapangst? Het aanpakken van stress kan dan een methode zijn om deze momenten van night terror tegen te gaan. Een arts kan je eventueel verwijzen naar een therapeut die je leert om beter met stress om te gaan.
Daarnaast kun je een slaapdagboek bijhouden om een patroon te ontdekken. Tevens bestaat er een methode die gepland waken wordt genoemd. Hierbij wordt iemand wakker gemaakt met bepaalde tussenpozen, voordat een episode van slaapangst optreedt.
Andere methoden die kunnen helpen tegen nachtpaniekaanvallen:
- Een vast slaapritme
- Overdag voldoende rust nemen
- Een kind niet te lang laten opblijven
- Voor volwassenen: vermijden van alcohol
Links en bronnen
Kinderneurologie.eu
Pavor Nocturnus bij volwassenen (EN)
