Wanneer je er goed over nadenkt, is het begrip slapen best gek. Je doet je ogen dicht en voordat je het weet ben je compleet ‘weg’. Je hebt terwijl je slaapt geen controle over wat je doet en hoe je denkt; niet zo gek dus dat in diepe slaap zijn wel eens wordt vergeleken met een coma of zelfs met de dood. Wat is slaap eigenlijk precies en waarom is het zo belangrijk voor de mens?
Waarom slapen we?
Tegenwoordig leven we in een drukke samenleving: een date hier, een sportafspraak daar, een etentje hier en een feestje daar. Alles moet maar passen binnen de weinig uren van je agenda. Slaap is een van de eerste zaken waar mensen op gaan bezuinigen. Juist omdat je er zelf niet zoveel van merkt, denken veel mensen dat ze prima kunnen leven zonder wat extra uurtjes slaap. Wrong! Slapen is ontzettend belangrijk. Het is niet voor niets zo dat we een derde van ons leven slapend doorbrengen.
Je merkt pas hoe belangrijk slaap is wanneer je het te weinig doet. Je lichaam voelt bij weinig slaap al gauw energieloos aan. Je krijgt een grauw gezicht met wallen, rimpels en een vermoeide blik. Ook je hersenen hebben slaap nodig om goed te kunnen functioneren. Dankzij slapen kun je je overdag voldoende concentreren én is het eenvoudiger om dingen te onthouden. Slaap je af en toe of iedere nacht te weinig dan ga je dit al gauw merken. Kort samengevat kunnen we dus wel stellen dat ons lichaam slaap nodig heeft om überhaupt te kunnen functioneren.
Wat is een ‘normaal’ slaapritme?
Slaap is een terugkerende toestand van volledige rust van je lichaam en je ziel. Vrijwel iedereen slaapt dagelijks. Je komt tijdens je slaap in een rustige toestand waarbij je spieren volledig ontspannen zijn en waarbij je niet helemaal bij bewustzijn bent. Je hartslag wordt rustiger dan overdag, je ademt in een kalm ritme en je hersenen zorgen ervoor dat alle prikkels worden geblokkeerd.
Per persoon verschilt het hoeveel slaap je nodig hebt. Een volwassene heeft tussen de 6,5 en 8 uur slaap per nacht nodig om overdag goed te functioneren. Kinderen hebben meer slaap nodig dan volwassenen, omdat zij nog in de groei zijn. Toch is het niet voor iedereen nodig om 8 uur te slapen; sommige mensen hebben voldoende aan 5 uur slaap, terwijl anderen pas fris en fruitig wakker worden na 10 uur slaap.
Slaapcyclus: dit gebeurt er als je slaapt
Hoe lang of kort je ook slaapt, wat het meest belangrijk is is hoe goed je slaapt. De mens slaapt namelijk in verschillende slaapcycli, die uit vijf fasen zijn opgebouwd. Één cyclus duurt gemiddeld 90 tot 120 minuten. Wat opvalt, is dat je na iedere cyclus een helder momentje krijgt. Dat is een soort check-up om te kijken of alles nog functioneert. Het kan dus ook zomaar zo zijn dat je iedere dag op hetzelfde tijdstip even kort wakker wordt. Wakker worden tussen cycli komt meestal wel door prikkels, zoals geluiden, bewegingen of naar de wc moeten.
De eerste fase in de cyclus is de inslaapfase, waarbij je zweeft tussen slapen en waken. Meestal duurt het een paar minuutjes voor je écht inslaapt. Sommige mensen hebben het talent om direct in slaap te vallen wanneer hun hoofd het kussen raakt. Bij de meesten duurt dit echter eventjes. De tweede fase is de lichte slaap, waarin je niet meer van ieder geluid wakker wordt maar waarin je ook nog niet volledig diep slaapt. Deze fase duurt gemiddeld een uurtje, waarna je overgaat op de diepe slaap. De overgang is fase drie. De diepe slaap is belangrijk en zorgt ervoor dat je je algeheel uitgerust voelt. Na een minuut of vijf à tien kom je in de laatste fase; de REM-slaap. In de laatste fase droom je het meest actief.
