Slaapcyclus: welke slaapfasen zijn er?

Iedere nacht doorloopt een mens meerdere slaapcycli. Een slaapcyclus bestaat uit vier fasen, die je meerdere keren per nacht herhaalt. Wist je dat je gemiddeld vier tot vijf slaapcycli per nacht hebt? Een gemiddelde cyclus duurt 90 tot 120 minuten. Na iedere voltooide cyclus word je even wakker - in de meeste gevallen merk je dit niet eens. Deze reset wordt gezien als een soort herinnering voor je lichaam en geest dat je nog springlevend bent. Na het voltooien van meerdere cycli voel je je de volgende ochtend als herboren.

Een slaapcyclus bestaat uit de volgende fasen: de inslaapfase (NREM1), de lichte slaap (NREM2), de diepe slaap (NREM3) en de daadwerkelijke REM-slaap. Vroeger werd de overgang van de lichte naar diepe slaap als een aparte fase gezien, maar dit wordt tegenwoordig tot de derde fase gerekend.

Fase 1: de inslaapfase

De eerste fase is de tijd die je nodig hebt om in slaap te vallen. In deze fase ga je van wakker zijn naar daadwerkelijk slapen. Over het algemeen duurt deze eerste fase maar een paar minuten. Je merkt dat je al een beetje begint te dromen, je hersenactiviteit wordt minder en je ogen bewegen minder. Met 2% tot 5% van je totale slaap is de inslaapfase maar een heel kort gedeelte. De inslaapfase begint pas echt op het moment dat je een beetje begint weg te dommelen. Het wakker zijn voordat je dit gevoel ervaart, hoort niet bij deze fase.

Fase 2: de lichte slaap

Nadat je in de eerste fase je best doet om in te dommelen, begint de lichte slaap. Deze fase duurt ongeveer 45 tot 50 minuten en zorgt ervoor dat je uiteindelijk echt in slaap valt. Je wordt niet meer wakker van ieder geluidje om je heen, maar helemaal weg ben je nog niet. Heb je wel eens het gevoel dat je niet geslapen hebt maar dat er wel 30 minuten verstreken zijn? In dat geval bevond je je waarschijnlijk in deze tweede fase.

Fase 3: de diepe slaap

Na de tweede fase volgt een korte overgang van een lichte naar diepe slaap. Meestal duurt deze overgang maar een paar minuten. Bij de één kan dit vijf minuten zijn en bij de ander duurt dit tien minuten. Dit gaat gepaard met langzamer ademen, spieren die zich alsmaar verder ontspannen, en een lage hartslag.

De overgangsfase zorgt ervoor dat je uiteindelijk diep gaat slapen. In de diepe slaap-fase begint je lichaam met het herstellen voor een nieuwe dag. Dat duurt ongeveer 15 minuten. Wanneer je in de derde fase wakker wordt gemaakt, zul je zien dat je je heel gedesoriënteerd voelt. Dat komt omdat je lichaam en hersenen nog niet hersteld zijn en dat herstel wel nodig hebben. Gelukkig is het best lastig om iemand in deze fase wakker te krijgen - die mensen kun je dan ook maar beter lekker laten slapen.

Fase 4: de REM-slaap

In de REM-slaap worden je hersenen juist weer getriggerd en gaan je ogen snel bewegen. REM staat niet voor niets voor Rapid Eye Movement. In deze fase van je slaapcyclus begin je met dromen. Je hersenen gaan weer aan en je gaat sneller ademen, terwijl je lichaam in volledige rust blijft. Tijdens deze laatste fase begint het emotionele herstel van je lichaam; iets wat absoluut onmisbaar is tijdens een volle nacht slaap. Omdat je lichaam helemaal stil blijft, maar je hersenen wel figuurlijk overuren maken wordt deze fase ook wel de paradoxale slaap genoemd. Gemiddeld duurt de vierde fase 20 minuten.

Na je REM-slaap word je meestal even wakker. Dit is vaak te kort om het je de volgende dag te kunnen herinneren. Misschien heb je het al eens opgemerkt dat je enkele nachten op hetzelfde tijdstip kort wakker wordt. Dat is vooral het geval bij mensen met een heel goed ritme, dus wanneer je iedere avond rond hetzelfde tijdstip naar bed gaat en in slaap valt.

Langere slaap betekent kortere cycli

De eerste paar cycli worden ook wel de kernslaap genoemd. Het begin van je nachtrust is namelijk het belangrijkst van alle cycli. Uit divers onderzoek blijkt namelijk dat je slaap aan het einde van de nacht het lichtst is. Voor je lichamelijke en emotionele herstel is het daarom belangrijk om een beetje ritme te creëren in je slaapgewoonte. Ook moet je tijdens je eerste cycli niet worden gestoord of wakker worden gemaakt. Dit heeft namelijk invloed op je humeur en je energie de volgende dag.

Naarmate je langer slaapt, worden je cycli korter. Je kernslaap is immers na een aantal uren al geweest, dus je lichaam en hersenen hebben minder tot geen herstel meer nodig. Daarom ervaar je aan het eind van de nacht kortere cycli met kortere fasen. Dit merk je onder andere door de levendige dromen die je soms voor het wakker worden kunt hebben.

De inhoud van dit artikel is geverifieerd door:

---